Stel je eens voor dat Hassan en Jan die een fysieke beperking hebben, in ieder restaurant terecht zouden kunnen, een vrije keuze zouden hebben om op vakantie te gaan waar ze zouden willen, zonder problemen op ieder treinstation terecht zouden kunnen voor dat tripje naar Amsterdam, ieder weekend naar de schouwburg zouden kunnen om te genieten van theater en een ijsje na kunnen nemen bij die Italiaanse ijssalon op de hoek van de straat die de heerlijkste ijs verkoopt. Dat klinkt voor iedereen, voor wie gebouwen ontoegankelijk zijn, als een droom . Een leven zonder dromen is als een tuin zonder bloemen. Er moet gedroomd worden. De dromen van gisteren, zijn soms namelijk de waarheden van morgen. Met het in beeld hebben van je droom, heb je de eerste stap gezet naar de probleemstelling. Je kunt namelijk het probleem aanwijzen dat ervoor zorgt dat die droom niet bereikt wordt.
Twee eeuwen geleden was het een droom voor velen om hun familie, die aan de andere kant van de wereld woonden, iedere dag te kunnen spreken. Zoals mijn ouders die jarenlang ingesproken cassettebandjes naar Marokko stuurden en andersom ook ontvingen. Cassettebandjes waarop wij, de kinderen, ‘shout’ van tears for fears uit volle borst zongen voor oma. Het cassettebandje eindigde altijd met een boot met groeten voor alle familieleden daar. Tegenwoordig hoeft de boot met groeten niet dagenlang te varen om de plaats van bestemming te bereiken. We kunnen nu bellen, familieleden live zien via webcam en teksten en foto’s uitwisselen. En dat allemaal dankzij telefoon, facetime, instagram, facebook en whatsapp. Een droom die in de tijd van de cassettebandjes ver weg was, kwam dichtbij.
Ook een project begint met een droom, zoals de telefoon voor velen een oplossing was voor heimwee tussen familieleden. Een project begint met te benoemen hoe de wereld eruit ziet als een probleem, bijvoorbeeld ontoegankelijkheid van gebouwen, er niet zou zijn. Het is ook belangrijk of degene die de droom heeft, zelf ook dat probleem in het hier en nu ervaart. Die kan het beste voor zichzelf beoordelen of hij dat als probleem ervaart en hoe die wereld er idealiter uitziet als het probleem er niet meer is. Het verbeelden van de droom, kun je dus niet alleen. Dus een goed bedoeld project om mensen onder dwang aan vrijwilligerswerk te helpen omdat jij ervan droomt dat iedereen op dezelfde manier actief is als vrijwilliger, is niet een gedeelde droom. Dat is mijns inziens een project dat gedoemd is te mislukken. De doelgroep moet er namelijk voor zorgen dat de droom dichterbij komt en als de doelgroep het niet ervaart als hun droom, dan is de droom bedrog.
Nu realiseer ik me dat de oplossing voor maatschappelijke problemen niet over één nacht ijs gaat. Het vergt een lange adem en dat begint met een analyse van het probleem. Zonder goede analyse van het probleem is het onduidelijk wat je precies moet aanpakken om je droom te bereiken. Ook is het nodig om te kijken of anderen dit probleem ook ontdekt hebben en het willen oplossen. Samen sta je sterker om de droom werkelijkheid te maken. Misschien kom je erachter dat je het probleem niet kunt oplossen omdat je daar niet de invloed op hebt. Of kom je erachter dat je slechts delen van het probleem kunt oplossen. Zoals het voorbeeld van ontoegankelijkheid zou het niet reëel zijn om in een jaar tijd alle gebouwen in Nederland toegankelijk te maken. Dan zou je kunnen beginnen met een stad of met alleen restaurants in een aantal steden of met alleen vakantiewoningen in Nederland. Een project kan niet altijd in één keer het hele probleem oplossen maar projecten kunnen wel de bouwstenen zijn om de droom dichterbij te laten komen. En realisme is daarin een must.
Heb je een droom? Beoordeel in hoeverre jij invloed kunt hebben op het probleem zodat jouw droom en die van jouw doelgroep dichterbij komt……

Laat geld sociaal renderen….

Een begrip dat al lang bestond, ver voordat het door Rutte gelanceerd werd in 2013, heeft de maatschappij op haar grondvesten doen schudden en het schudt nog steeds na. De welzijnssector moet een cultuuromslag ondergaan, de zorgsector wordt opnieuw ingericht, de gemeente krijgt een andere rol naar de burger, de verhouding tussen burger, overheid en instellingen verandert, vrijwilligerswerk krijgt een belangrijkere betekenis, de filantropie krijgt meer en meer aandacht en er is steeds meer aandacht voor ‘social return on investment’. Deze kentering in de maatschappij is nog volop gaande en dat zal ook nog wel even duren. Jawel, dit alles is veroorzaakt door het door Rutte gelanceerde begrip ‘participatiesamenleving’ dat binnenknalde met een kracht van 7 op de schaal van Richter. De bal komt steeds meer bij de burger te liggen en de welzijns- of zorgprofessional wordt een faciliterende rol toebedeeld. Allereerst is dit ingegeven door meer eigen initiatief van burgers die ontevreden zijn over de institutionalisering van de samenleving maar zeker ook, en niet in de laatste plaats, door forse bezuinigingen.

Minder geld, scherper kiezen
De publieke sector heeft te maken met forse bezuinigingen. Er is veel minder geld beschikbaar, maar er zijn tal van projectideeën. Niet alleen meer van instellingen, maar meer en meer ook van burgers die ook meer en meer de eigen broek moeten ophouden. Het is een tijd waarin zowel geprobeerd wordt het oude te behouden maar   er  ook steeds meer nieuwe initiatieven en samenwerkingsvormen ontstaan. Een uitdaging voor financiers van maatschappelijke initiatieven zoals de overheid, fondsen, bedrijven en particuliere gevers. In tijden van schaarste moeten zij nog scherper kiezen waaraan zij hun middelen besteden. Een projectidee moet er uitspringen. Maar hoe springt die eruit?

Geld als ruilmiddel
Het klinkt gek, maar om te bepalen hoe een project eruit springt, moeten we beginnen met onszelf de vraag te stellen wat geld nu eigenlijk is… Geld is ooit ontstaan als ruilmiddel. Geld heeft een waarde en daar stel je een andere waarde tegenover zodat er sprake is van een gelijkwaardige ruil. Die ruil moet goed voelen. Ik was bijvoorbeeld laatst op zoek naar een Wicker loungebank en bezocht een winkel hier in Brabant waar ze veel loungebanken hebben. Een winkel in de categorie Aldi en Lidl van de supermarkten, gekenmerkt door lage prijzen. Ik kon daar echter maar geen geschikte loungebank vinden. Ze waren er goedkoper dan elders, maar ik merkte dat ik de kwaliteit toch niet goed vond. Ik kon zien dat de kwaliteit minder was ten opzichte van banken bij  andere zaken. Hoewel de prijzen interessanter waren voor mijn portemonnee, was ik niet bereid ervoor te betalen, omdat ik kwaliteit wilde. Ik was op zoek naar een goede gelijkwaardige ruil waar ik me prettig bij voelde. Naar een product dat het geld wat ervoor gevraagd werd, waard was.

Keuze gaat uit naar projecten die hun waarde bewijzen
Laten we deze uitleg toepassen op financiering van maatschappelijke projecten. Stel, ik ben financier en heb een sociaal doel. Ik heb het geld en moet het maatschappelijke initiatief zoeken dat mijn sociale doel kan verwezenlijken. Een initiatief dat het geld dat ik eraan besteed waard is. Door de schaarste heb ik de keuze uit nog meer projecten dan ooit. Waar ga ik dan voor? Voor de loungebank van de speciaalzaak, kwaliteit.. Met andere woorden, voor het project dat in mijn ogen een waardevol resultaat oplevert, een maatschappelijk rendement oplevert, overtuigend is.

Goed doen vs. goeds opgelever
Veel projecten zijn ontwikkeld vanuit de gedachte om goed te doen. En goed doen moet beloond worden. Het ontbreekt bij projecten echter vaak aan concretisering wat het project aan aantoonbaar kwalitatief goeds moet opleveren als het project is afgerond. Initiatiefnemers van maatschappelijke projecten zullen zich meer en meer moeten onderscheiden op de kwaliteit van het resultaat. De samenleving vraagt meer en meer om legitimering van projecten. Vragen die daarbij van belang zijn: Wat is het probleem dat je wilt oplossen? Wat is de noodzaak ervoor? Wie zit er op het project te wachten (draagvlak)? Waarom kies je voor deze aanpak? Wat is het onderscheidende vermogen van de aanpak ten opzichte van andere soortgelijke initiatieven. Zijn er meerdere initiatieven waar je van kunt leren of waar je de krachten mee kunt bundelen? Hoe aannemelijk is het dat die aanpak het maatschappelijke probleem oplost en je echt resultaat boekt? Een maatschappelijke interventie moet voor het geld dat eraan besteed is, de waarde aantonen die daar tegenover staat. Zoals een bank die een krediet verstrekt aan een ondernemer daar een financieel rendement voor terug wil zien,  zo willen financiers sociaal rendement terugzien voor hun financiële investering. Een eerlijke ruil. Wanneer een re-integratiebedrijf belooft 30 mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt aan werk te helpen voor een bedrag van 100.000 euro,  dan mag je als financier verwachten dat dat resultaat ook opgeleverd wordt. En anders heb je misschien je doelstelling iets te ambitieus geformuleerd. Vaag geformuleerde doelstellingen hebben eveneens geen waarde. Als een financier niet duidelijk krijgt welk concreet resultaat het project oplevert, dan is het onduidelijk wat het project waard is. Er is veel geld in initiatieven omgegaan die niet het beloofde sociaal maatschappelijke resultaat opleverden.

Legitimering van projecten
Maatschappelijke bouwers moeten hun projecten meer dan ooit legitimeren. Het was niet voor niets een veelbesproken onderwerp in het verantwoordingsdebat 2013 in de tweede kamer. Het gekke is alleen dat de betekenis van geld altijd dezelfde is geweest. Het is altijd een ruilmiddel geweest waarbij je de ene waarde tegenover de andere waarde zet. Het is dus van alle tijden en niet alleen van tijden waarin bezuinigd moet worden. Het is de hoogste tijd projectplannen zo te maken dat ze overtuigend zijn naar financiers. En niet alleen naar financiers, maar belangrijker nog ben je het ook je doelgroep verplicht die je een resultaat belooft. Niet alleen nu, maar altijd…

Maar hoe?
Maar hoe ontwikkel je nou een project dat voor een financier een waarde heeft? Houd de blog in de gaten en je zult interessante artikelen, tips en literatuur voorbij zien komen. Geef ook gerust je reactie op mijn blog!